Obowiązki pracodawcy po zakończeniu stosunku pracy

Wygaśnięcie stosunku pracy rodzi szereg obowiązków po stronie pracodawcy. Świadomość ich istnienia jest jednak niezmiernie cenna także dla pracownika, gdyż pozwala mu właściwie zabezpieczyć własne interesy po zakończeniu umowy o pracę.

Rozwiązanie stosunku pracy poprzedzone jest często jego wypowiedzeniem. Mowa tutaj o momencie w którym rozpoczyna bieg okres wypowiedzenia. W tym czasie pracownik ma możliwość skorzystać z prawa, które może mu ułatwić rozpoczęcie nowej działalności zarobkowej. Jeżeli do wypowiedzenia stosunku pracy doszło ze strony pracodawcy to pracownikowi przysługuje albowiem zwolnienie na poszukiwanie pracy. Wymiar tego zwolnienia uzależniony jest od okresu wypowiedzenia. Jeżeli okres wypowiedzenia jest dwutygodniowy lub miesięczny to pracownik ma prawo do 2 dni zwolnienia na poszukiwanie pracy. Z kolei jeżeli okres wypowiedzenia jest 3 miesięczny to pracownik może skorzystać z 3 dni zwolnienia na poszukiwanie pracy. Istotne, z punktu widzenia interesów pracownika, jest to, iż za czas powyższego zwolnienia pracownikowi służy wynagrodzenie na dotychczasowych zasadach. Termin zwolnienia powinien być uzgodniony z pracodawcą. Jeżeli jest to nie możliwe to zasadą jest iż wykorzystuje się go w ostatnich dniach bezpośrednio poprzedzających rozwiązanie stosunku pracy.

W okresie wypowiedzenia jest możliwość skorzystania przez pracownika jeszcze z jednego prawa, a mianowicie ze zwolnienia od pracy w tym okresie. Mając jednak na względzie okoliczność, iż pracownik nie może być przez pracodawcę jednostronnie pozbawiony prawa do świadczenia pracy (nawet w okresie wypowiedzenia) potrzebna jest tutaj zgoda pracownika, co najmniej wyrażona w sposób dorozumiany.

Zakończenie stosunku pracy z kolei powoduje rozwiązanie umowy o pracę i wywiera wpływ przede wszystkim na obowiązki pracodawcy z tym związane. Głównym z nich jest konieczność wydania pracownikowi świadectwa pracy, czyli dokumentu prywatnego w którym pracodawca zawiera przewidziane prawem informacje dotyczące stosunku pracy. Pracodawca powinien wydać świadectwo pracy niezwłocznie po wygaśnięciu stosunku pracy, lecz nie później niż w terminie 7 dni od tego zdarzenia. Nie może przy tym uzależniać wydania świadectwa od jakichkolwiek przyczyn zewnętrznych lub warunków. Gdyby pracodawca nie wydał świadectwa pracy lub wydał je z błędami, pracownik może wszcząć przeciwko niemu postępowanie sądowe o wydanie lub sprostowanie tego dokumentu.

Zakończenie stosunku pracy rodzi po stronie pracodawcy także niezwłoczną konieczność wypłaty pracownikowi wszelkich należnych mu świadczeń pieniężnych, w tym zaległego wynagrodzenia za pracę. W tym samym czasie (w momencie ustania stosunku pracy) po stronie pracodawcy pojawia się również obowiązek wypłaty pracownikowi ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Rozwiązanie umowy o pracę rodzi w niektórych wypadkach także inne obowiązki po stronie pracodawcy. W sytuacji gdy dochodzi do ustania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników aktywuje się po stronie pracodawcy obowiązek wypłaty pracownikom odpraw pieniężnych. Obowiązek ten dotyczy takich sytuacji w których to pracodawca wypowiada umowę o pracę lub rozwiązuje się ona za porozumieniem stron a sam pracodawca zatrudnia co najmniej 20 pracowników i zwalnia określoną w ustawie ich liczbę lub procent. Wysokość odprawy uzależniona jest od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi od jednego do trzykrotności miesięcznego uposażenia za pracę.

Z kolei tam gdzie stosunek pracy ustaje w związku z przejściem pracownika na rentę lub emeryturę pracodawca ma obowiązek wypłaty takiemu pracownikowi odprawy rentowej lub emerytalnej. Odprawa ta przysługuje co do zasady w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia za pracę.