Jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiaty) przyznają z części subwencji ogólnej dotację oświatową na rzecz przeszkoli, szkół i innych placówek oświatowych, o których mowa w ustawie z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych. Dotacja oświatowa na rzecz podmiotu dotowanego, mimo, że ma charakter jednorazowy, wypłacana jest w 12 częściach w terminie do ostatniego dnia każdego miesiąca, z tym że części za styczeń i za grudzień są przekazywane w terminie odpowiednio do dnia 20 stycznia oraz do dnia 15 grudnia roku budżetowego. Brak przekazania dotacji oświatowej w powyższym terminie aktywuje obowiązek organu dotującego do wypłaty odsetek.

Niewypłacenie dotacji oświatowej w terminie może być przykładowo wynikiem zwłoki w jej wypłacie, ale może wynikać także z bezprawnego wstrzymania jej wypłacania w trakcie roku budżetowego. Bez względu na to, co legło u podstaw niewypłacenia przez organ dotujący dotacji oświatowej, ponosi on odpowiedzialność tylko wówczas, gdy można mu przypisać winę.

Odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty dotacji oświatowej należą się w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych. Obecnie ich wysokość to 14,5% (odsetki podstawowe), a więc są one wyższe chociażby niż odsetki ustawowe za opóźnienie, które obecnie wynoszą 11,25%.

Organy dotujące często nie przekazują automatycznie należnych odsetek i podmiot dotowany musi w tym przedmiocie wykazać inicjatywę. Polega ona na zwróceniu się z wezwaniem do organu dotującego z żądaniem o wypłatę konkretnie wyliczonej wartości pieniężnej tytułem omawianych odsetek. Jeżeli organ zakwestionuje swój obowiązek w tym przedmiocie podmiotowi dotowanemu pozostaje dochodzenie ich na drodze procesu sądowego. I tutaj pojawia się zasadnicze pytanie… czy sądem właściwym do rozpoznania tego rodzaju sprawy będzie sąd administracyjny czy sąd cywilny? Ma to istotne znaczenie albowiem w przypadku skierowania sprawy na niewłaściwy tryb ulegnie ona odrzuceniu.

W sprawach dotyczących dotacji oświatowych od wielu lat w orzecznictwie sądowym obowiązywała niejednolitość. Formalnie rozbieżności przecięła ustawa o finansowaniu zadań oświatowych z 2017 roku, którą ustawodawca opowiedział się za drogą administracyjną. W praktyce rozbieżności nadal czasami dawały o sobie znać w wyrokach sądowych, chodź zasadą stało się rozpatrywanie tego rodzaju spraw w sądach administracyjnych. Pozostała jednak kwestia odsetek od tego rodzaju roszczeń i trybu ich dochodzenia. Wydawać by się mogło, że skoro roszczenie główne przynależy drodze administracyjnej to i roszczenie uboczne z nim związane ma identyczny charakter. Nie zawsze.

Przede wszystkim należy wyjść od zasadniczej kwestii, a mianowicie faktu, że w polskim porządku prawnym istnieje konstytucyjne domniemanie właściwości sądów powszechnych do których zalicza się m.in. sądy cywilne a nie administracyjne. Poza powyższym, to sądy cywilne są władne przeprowadzać szeroko zakrojoną ocenę dowodową skutków wykonania bądź niewykonania danego rodzaju zobowiązania. Sądy administracyjne nie prowadzą co do zasady postępowania dowodowego i nie ustalają stanu faktycznego, a jedynie orzekają w oparciu o to co znajduje się w aktach sprawy. Jak wspomniano wcześniej, aby aktywowało się roszczenie o odsetki koniecznym jest ustalenie winy organu dotującego, tym samym koniecznym jest tutaj poddanie sędziowskiej ocenie tej kwestii, co do zasady jest domeną sądu cywilnego. Poza tym, gdyby założyć właściwość drogi administracyjnej  w tego rodzaju sprawach, to faktycznie organ oceniałby sam siebie pod kątem tego, czy w konkretnej sprawie zachował się prawidłowo, czy też nie.

Niezależnie od treści powyższego akapitu, roszczenie o odsetki można traktować jako roszczenie o naprawienie szkody rozumianej jako czasowe pozbawienie podmiotu dotowanego możliwości dysponowania kwotą pieniężną wynikającą z dotacji. Taka wykładnia powoduje przyjęcie, że kwestia niewykonania zobowiązania podlega ocenie sądu cywilnego.

Reasumując, realizacja konstytucyjnego prawa do sądu przesądza o tym, aby sprawy dotyczące odsetek od nieterminowej wypłaty dotacji oświatowej były rozpoznawane przez sądy cywilne.