Umowa dożywocia, potocznie zwana „dożywotką”, polega na zobowiązaniu się właściciela nieruchomości (dożywotnika) do przeniesienia jej własności na nabywcę w zamian za dożywotnie utrzymanie. Jeśli w umowie nie zostało ustalone inaczej, nabywca ma obowiązek przyjąć zbywcę nieruchomości jako domownika, a ponadto dostarczyć mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i opiekę w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym. Dożywocie można zastrzec nie tylko na rzecz dożywotnika, ale także na rzecz osoby mu bliskiej.

Umowa dożywocia ma charakter co do zasady trwały, a jej zmiana jest ograniczona do ściśle określonych przypadków. Pierwszym jest możliwość zamiany praw objętych umową dożywocia na dożywotnią rentę. Jest to możliwe wyłącznie jeżeli stosunki dożywotnika i nabywcy nieruchomości ulegną takiemu pogorszeniu, że niemożliwym będzie wymagać od nich styczności i bliskiej relacji. Wówczas każda ze stron ma prawo zwrócić się do sądu o dożywotnią rentę, przy czym może ona być albo świadczeniem okresowym (np. renta miesięczna), albo świadczeniem jednorazowym odpowiadającym wartością prawom wynikającym z umowy dożywocia. Drugi przypadek wzruszenia umowy dożywocia to jej rozwiązanie przez sąd. Może to zostać dokonane tylko w wyjątkowych sytuacjach, a mianowicie w przypadku oczywistego i rażącego krzywdzenia dożywotnika, przejawiającego się przykładowo popełnieniem przestępstwa na jego szkodę, czy porzuceniem dożywotnika i tym samym pozbawieniem go przyrzeczonej opieki. Rozwiązanie umowy o dożywocie nie jest dopuszczalne jeżeli nieruchomość obciążona dożywociem została zbyta. W takiej sytuacji można jednak żądać zamiany prawa dożywocia na dożywotnią rentę.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że samo niewywiązywanie się nabywcy z obowiązku świadczenia na rzecz dożywotnika nie stanowi podstawy do zamiany umowy dożywocia na rentę albo tym bardziej do rozwiązania umowy dożywocia. Niemniej jednak dożywotnikowi służą także inne prawa  wobec osoby która nie wywiązuje się z ciążących na niej obowiązków np. dożywotnik może wytoczyć powództwo o zasądzenie przyrzeczonych  świadczeń, oraz ma roszczenie o naprawienie szkody będącej następstwem niewykonania lub nienależytego wykonania umowy dożywocia na zasadach ogólnych prawa cywilnego. 

Warto wspomnieć na koniec, że umowa dożywocia – w przeciwieństwie do umowy darowizny – nie jest uwzględniana przy ustalaniu prawa do zachowku po śmierci darczyńcy, stąd jest powszechnie spotykana w relacjach majątkowych, zazwyczaj wśród bliskich sobie osób.