Wieloletni posiadacze nieruchomości należących do Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego doskonale wiedzą, że wykup ich na własność stanowi nie lada problem. Podmioty publiczne, kierując się własnym interesem w zakresie stanu posiadania nieruchomości i czerpania z tego tytułu regularnych korzyści, nie często decydują się przenieść prawo ich własności na użytkowników wieczystych. Dla osób, które wykorzystują takie grunty na cele biznesowe, odmowa – często niejednokrotna – jest tym bardziej dotkliwa.

Ustawodawca od wielu lat dostrzega te bolączki i wprowadza stopniowo rozwiązania zmierzające do eliminacji użytkowania wieczystego z polskiego porządku prawnego. Kieruje się przy tym słusznym przekonaniem, iż użytkowanie wieczyste to pewien relikt poprzedniej epoki, który stanowił surogat prawa własności i zasadniczo jedyną formą trwałego korzystania z nieruchomości pochodzących z publicznego zasobu.

Na skutek kolejnej nowelizacji ustawy o gospodarce nieruchomości, od 01 sierpnia 2023 r. przedsiębiorcy zyskali możliwość żądania od właścicieli nieruchomości będących w użytkowaniu wieczystym dokonania ich sprzedaży. Istotne jest przy tym przede wszystkim to, iż w przypadku spełnienia przez przedsiębiorcę ustawowych przesłanek warunkujących skuteczne wystąpienie z takim wnioskiem, podmiot publiczny traci prawo uznaniowości w tej kwestii (jak to miało miejsce dotychczas) i jest zobowiązany sprzedać nieruchomość będącą w jego zasobie.

Wnioskodawca musi spełnić wszystkie wymogi ustawowe aby jego żądanie dokonania sprzedaży nieruchomości mogło zostać uwzględnione tj.:

• wystąpić z żądaniem o dokonanie sprzedaży w okresie 31 sierpnia 2023 r. – 31 sierpnia 2024 r.;
• być użytkownikiem wieczystym nieruchomości przed 01 stycznia 1998 r.;
• wykonać wszystkie zobowiązania określone w umowie o oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste.

Poza powyższym, nieruchomość będąca przedmiotem wykupu nie może być położona na terenie portów i przystani morskich oraz nie może być wykorzystywana na prowadzenie rodzinnego ogrodu działkowego. Dodatkowo, nieruchomość będąca przedmiotem wykupu musi być zabudowana.

W przypadku złożenia prawidłowego wniosku i spełnienia przesłanek do wykupu otwiera się tzw. procedura rokowań, w trakcie której dochodzi do ustalenia ceny za jaką nieruchomość zostanie sprzedana. Cena wykupu uzależniona jest kilku czynników: wysokości dotychczasowej stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, wartości nieruchomości określonej na dzień sprzedaży, okoliczności, czy użytkownik wieczysty zamierza zapłacić cenę jednorazowo czy w ratach, a także od tego jaki podmiot publiczny jest aktualnym właścicielem nieruchomości.

W związku z tym, że podmiot publiczny może podjąć uchwałę w sprawie szczegółowych warunków sprzedaży nieruchomości na rzecz ich użytkowników wieczystych i w wielu regionach Polski takie uchwały istnieją, czasami ich postanowienia mogą zablokować przedsiębiorcom możliwość wykupu nieruchomości. Wówczas warto wiedzieć, że istnieje możliwość ich zaskarżenia.

Wykup z użytkowania wieczystego jest dla przedsiębiorców często bardzo korzystnym rozwiązaniem. W szczególności tam gdzie grunt przynosi znaczące dochody z dalszą perspektywą na przyszłość. Po wykupie ustaje konieczność uiszczania corocznej opłaty z tytułu użytkowania wieczystego, która jest najwyższa właśnie dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Największą korzyścią z wykupu jest jednak niezależność jaka wówczas się pojawia, dająca nowemu właścicielowi swobodę w podejmowaniu decyzji wobec nieruchomości, której stał się właścicielem a nie jedynie użytkownikiem.

Zwrócić jednak należy uwagę na okoliczność, iż przepisy dające użytkownikom wieczystym możliwość skorzystania z prawa wykupu są epizodyczne. Z wnioskiem takim mogą oni albowiem wystąpić jedynie do dnia 31 sierpnia 2024 r. Przedsiębiorcy, którzy nadal tego nie uczynili a chcieliby jednak skorzystać z takiej możliwości, powinni podjąć więc odpowiednie kroki, gdyż czasu jest coraz mniej. Wniosek nie jest składany na urzędowym formularzu a sporządzany we własnym zakresie przez wnioskodawcę. Muszą się w nim znaleźć wszelkie okoliczności potwierdzające przesłanki do skutecznego wystąpienia z takim żądaniem, oraz wniosek o przystąpienie do rokowań. Jeżeli rokowania skończą się pomyślnie dochodzi do zmiany właściciela nieruchomości.