Zwrot nienależnie pobranej dotacji oświatowej – czy zawsze konieczny ?

Koniec roku kalendarzowego to czas, który może wiązać się z przedawnieniem obowiązku zwrotu nienależnie pobranej dotacji oświatowej. Wynika to z faktu, że 5-letni termin przedawnienia w tego rodzaju sprawach liczy się zawsze od końca roku kalendarzowego w którym dotacja została udzielona i w którym powinna zostać wykorzystana. Jednak zarzut przedawnienia to nie jedyny kontrargument przeciwko roszczeniu danej jednostki samorządu terytorialnego o zwrot nienależnie pobranego świadczenia.

W końcówce 2021 roku nasza Kancelaria zakończyła z sukcesem jedną z prowadzonych spraw dotyczących zwrotu nienależnie pobranej dotacji oświatowej. Sprawa była o tyle ciekawa, że w imieniu naszej Klientki występowaliśmy jako strona pozwana, a powodowa Gmina dochodziła zwrotu przedmiotowej dotacji na drodze powództwa cywilnego, po wyczerpaniu drogi administracyjnej.

W przedmiotowej sprawie nie budziło wątpliwości, że rzeczywiście doszło do nienależnego pobrania dotacji oświatowej na skutek omyłki przy podawaniu liczby uczniów do systemu informacji oświatowej. Nasza Klientka, jako osoba prowadząca prywatne przedszkole, nie zgadzała się jednak od samego początku z decyzją Gminy wzywającą ją do zwrotu części otrzymanej dotacji. Pomimo, że na drodze administracyjnej SKO przyznało rację Dyrektorce przedszkola, a Wojewódzki Sąd Administracyjny odmówił przyjęcia skargi wywiedzionej przez Gminę, to jednak organ ostatecznie wywiódł pozew cywilny w przedmiotowej sprawie. Sprawa przeszła przez obie instancje sądowe w trakcie których sąd I-instancji oddalił pozew Gminy, a sąd II-instancji jej apelację.

Jako pełnomocnicy reprezentujący w jak najbardziej korzystny sposób interesy naszej Klientki, zwróciliśmy przeciwko roszczeniu Gminy szereg argumentów. Pierwszorzędnym naszym zarzutem była niedopuszczalność drogi sądowej wywiedziona przez Gminę i wniosek o odrzucenie pozwu. Twierdziliśmy, że przedmiotowa sprawa ma charakter stricte administracyjny, a poza tym właśnie w tym trybie została ona zakończona wydaniem ostatecznej decyzji przez SKO. Obie instancje sądowe nie podzieliły tego zarzuty, stąd przystąpiono do merytorycznego rozpoznawania roszczenia Gminy. Niemniej jednak na tym etapie nasza Kancelaria również zaprezentowała szereg zarzutów przeciwko powództwu Gminy, a sprawa ostatecznie zakończyła się pełnym sukcesem.

Odpowiadając na pytanie postawione w treści tytułu niniejszego artykułu należy stwierdzić, że nie zawsze nienależnie pobrana dotacja oświatowa podlega zwrotowi do jednostki samorządu terytorialnego z której wyszła. Po pierwsze – jak już wspomniano na wstępie – nie podlega ona zwrotowi jeżeli dojdzie do przedawnienia obowiązku jej zwrotu. Dzieje się tak jeżeli decyzja administracyjna zobowiązująca do zwrotu dotacji wydana przez organ zostanie doręczona nam po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego w którym otrzymaliśmy tę dotację. Po drugie, możemy uchylić się od obowiązku zwrotu tej dotacji, jeżeli wykażemy, że roszczenie organu o jej zwrot narusza zasady współżycia społecznego np. możemy próbować udowodnić, iż pomimo nienależnie pobranej dotacji została ona jednak faktycznie wykorzystana zgodnie z jej przeznaczeniem. Jeżeli organ pozywa nas z tytułu zwrotu dotacji przed sąd cywilny, możemy również starać się wykazać, że na chwilę orzekania nie jesteśmy już wzbogaceni kosztem organu, gdyż fizycznie nie dysponujemy już tymi środkami. Jeżeli organ dochodzi na drodze cywilnej zwrotu dotacji w oparciu o przepisy dotyczące wyrządzonej szkody to pamiętajmy, że to nie my mamy udowodnić wystąpienie tej szkody, ale podmiot który nas pozywa. Umiejętne rozłożenie ciężaru dowodu w sprawie i takie pokierowanie procesem, aby Sąd wnikliwie zwrócił uwagę na te kwestie, często również przynosi zamierzony efekt. 

Prawidłowa strategia procesowa, odpowiednio dobrana do konkretnego przypadku, jest kluczem do sukcesu w większości spraw sądowych. Z pozoru niemożliwe do wygrania sprawy, dobrze przygotowany pełnomocnik potrafi odwrócić na korzyść swojego Klienta. W sprawach gdzie w grę wchodzą często duże kwoty wynikające z nienależnie pobranych dotacji oświatowych jest to tym bardziej istotne. Zawsze przecież dobrze mieć pod ręką specjalistę z danej dziedziny, który potrafi wyprowadzić nas z większości życiowych opresji. Tego też Państwu i sobie życzymy na ten nadchodzący Nowy Rok 2022 !