Wśród pracowników dużych zakładów pracy, jakimi są chociażby szpitale, często pokutuje przeświadczenie, że pracodawca to gospodarz, którego nie dotyczą poważniejsze konsekwencje za łamanie prawa pracy. Nic bardziej mylnego.

Odpowiedzialność karna pracodawcy za naruszenie praw pracowniczych jest najdotkliwszą karą jaka może go spotkać za złamanie przepisów powszechnie stanowionego prawa. Dzieli się ona na odpowiedzialność łagodniejszą w postaci kary za wykroczenie oraz na donioślejszą w postaci kary za przestępstwo. W podmiotach leczniczych konsekwencje te ponosi co do zasady konkretna osoba kierująca zakładem pracy, czy to dyrektor w szpitalach publicznych, czy prezes i inni członkowie zarządu w szpitalach prywatnych.

Wykroczenie przeciwko prawom pracownika powstanie, jeżeli czyn dokonany przez pracodawcę będzie społecznie szkodliwy oraz zawiniony, czy to popełniony umyślnie czy nieumyślnie. Katalog naruszeń, za które ustawodawca przewidział odpowiedzialność wykroczeniową, znajduje się w Kodeksie pracy i innych ustawach. Spośród tych naruszeń wymienić można odpowiedzialność za:

• zawarcie umowy cywilnej w sytuacji, w której powinna być zawarta umowa o pracę,
• wypowiedzenie lub rozwiązanie z pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia z rażącym naruszeniem przepisów prawa pracy,
• stosowanie wobec pracowników innych kar niż przewidziane w przepisach prawa pracy o odpowiedzialności porządkowej pracowników,
• nieprowadzenie dokumentacji pracowniczej,
• niewypłacenie w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę,
• nieudzielenie przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawne obniżenie jego wymiaru;
• niewydanie pracownikowi w terminie świadectwa pracy;
• nieprzestrzeganie przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Za te czyny pracodawcy grozi kara grzywny od 1000 do 30000 zł.

Dużo donioślejszą odpowiedzialność ponosi pracodawca za ewentualne przestępstwa przeciwko prawom pracownika. W przypadku ich ziszczenia się pracodawca, albowiem oprócz kary grzywny może zostać ukarany karą ograniczenia wolności lub karą pozbawienia wolności do lat 3, w zależności od konkretnego czynu zabronionego. Katalog przestępstw przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową zawiera m.in. Kodeks karny, a są wśród nich przykładowo:

• złośliwe i uporczywe naruszanie praw pracownika,
• nieprzywrócenie pracownika do pracy lub niewypłacenie mu wynagrodzenia za pracę mimo orzeczenia to nakazującego,
• niezgłoszenie pracownika do ubezpieczenia.

Niezależnie od powyższego, w ochronie zdrowia niejednokrotnie mają miejsce sytuacje nieprawidłowego postępowania pracodawcy wobec związków zawodowych czy w sprawach dotyczących sporów zbiorowych. Dlatego też pracownicy ochrony zdrowia powinni wiedzieć, że ustawa o związkach zawodowych oraz ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, także przewiduje daleko idące konsekwencje wobec pracodawcy. Przestępstwem jest, albowiem takie zachowanie pracodawcy które:

• przeszkadza w utworzeniu zgodnie z prawem organizacji związkowej,

2) utrudnia wykonywanie działalności związkowej prowadzonej zgodnie z przepisami ustawy,

3) dyskryminuje z powodu przynależności do związku zawodowego lub wykonywania funkcji związkowej,

4) przeszkadza we wszczęciu lub w prowadzeniu w sposób zgodny z prawem sporu zbiorowego.

Pracodawcy często dość lekceważąco podchodzą do zbiorowych praw pracowniczych w ochronie zdrowia, w sytuacji, gdy takie zachowania mogą zostać poczytane za czyn zabroniony z pełnymi tego konsekwencjami. Stąd świadomość pracowników w tym zakresie jest wielce istotna.