Wbrew powszechnej opinii o „100% bezpieczeństwie”, przyjęcie szczepionki przeciwko wirusowi SARS CoV-2, w niektórych przypadkach wiążę się z powikłaniami. Zazwyczaj są to łagodne objawy, lecz niekiedy dochodzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Z punktu dochodzenia roszczeń z tym związanych można te powikłania podzielić dwojako. Pierwsze to niepożądane działania, które wystąpiły w krótkim okresie po przyjęciu szczepionki; są to tzw. niepożądane odczyny poszczepienne, określane skrótem „NOP”. Drugie prowadzą do poważniejszych skutków wykraczających poza definicję „niepożądanego odczynu poszczepiennego”, w tym te prowadzące do śmierci. Rząd RP przewidział dla osób, które dotknął problem ze zdrowiem po zaszczepieniu się na COVID-19, kompensację pieniężną, ale wyłącznie w przypadkach wystąpienia niepożądanego odczynu poszczepiennego. We wszelkich innych przypadkach, osoby czujące się poszkodowane na skutek kontaktu ze szczepionką lub ich następcy prawni, mogą dochodzić swoich roszczeń wyłącznie w oparciu o przepisy prawa cywilnego, w tym na drodze procesu sądowego.

Fundusz Kompensacyjny Szczepień Ochronnych działa od lutego 2022 r. przy Rzeczniku Praw Pacjenta. Celem tego państwowego funduszu celowego jest pieniężna rekompensata negatywnych skutków poszczepiennych, w tym związanych ze szczepionką na SARS CoV-2. Obowiązuje konieczność złożenia wniosku, aby ubiegać się o kompensację, a sama procedura dochodzenia roszczeń jest drogą administracyjną. Niemniej jednak, aby otrzymać odszkodowanie muszą być spełnione konkretne przesłanki. Niepożądane działanie poszczepienne spowodować musi albowiem konieczność pobytu w szpitalu przez co najmniej 14 dni lub wstrząs anafilaktyczny związany z koniecznością obserwacji medycznej lub hospitalizacji (bez względu na ich długość). Wysokość maksymalnej rekompensaty wynosi 100 tys. zł.

Rekompensata z Funduszu nie przysługuje natomiast w przypadku wystąpienia jednego z poniższych zdarzeń:

• leczenie w związku z NOP miało miejsce przed 27 stycznia 2022 r.;
• hospitalizacja trwała poniżej 14 dni i jednocześnie osoba nią objęta nie doznała wstrząsu anafilaktycznego;
• negatywne działanie jakie wystąpiło nie zostało wymienione w charakterystyce produktu leczniczego danej szczepionki lub ulotce dołączonej do opakowania;
• osoba zmarła.

We wszystkich wyżej wymienionych sytuacjach osoby poszkodowane (lub ich następcy prawni) mogą dochodzić odszkodowania i zadośćuczynienia wyłącznie na drodze cywilnej. Procesów tych na obecną chwilę jest stosunkowo niewiele, ale do sądów polskich wpływa ich z miesiąca na miesiąc coraz więcej. Jak początkowo całkowicie odrzucano możliwość jakichkolwiek poważniejszych powikłań poszczepiennych wykraczających poza definicję NOP, tak obecnie, nie tylko w Polsce, ale na całym świecie, pogląd ten się zmienia. Skutki uboczne szczepień istnieją i są zauważalne, nie tylko przez samych poszkodowanych, ale także przez rządy danych państw. Oczywiście, nie mamy do czynienia z powszechnością negatywnych skutków szczepień na COVID-19, niemniej jednak nie jest to także problem „nieistniejący”, jak dotychczas uważano w niektórych środowiskach. Różnego rodzaju problemy neurologiczne i krążeniowe, z jakimi zmaga się część społeczeństwa po przyjęciu którejś z kolei dawki szczepionki, wymagają co najmniej debaty. Nie chodzi oczywiście o  deprecjonowanie samej istoty szczepień, ale otworzenie się na problemy osób dla których szczepienia te nie były pomyślne. Brak rozsądnego i perspektywistycznego podejścia do przedmiotowej kwestii może powodować poczucie krzywdy dla osób, które doznały poważnych komplikacji poszczepiennych i konieczność poszukiwanie przez nich zadośćuczynienia na drodze sądowej.

Na obecną chwilę nielicznie, lecz sukcesywnie, przybywa pozwów w sądach. Kierowane są one zarówno przeciwko producentom szczepionek, jak również Skarbowi Państwa, czy wobec konkretnych podmiotów leczniczych. Wiele osób, którym pogorszyło się zdrowie po przyjęciu szczepionki przeciw COVID-19, zastanawia się, czy bezpośrednią przyczyną tego stanu nie jest właśnie ten fakt. Poszkodowani sądzą się o odszkodowania, zadośćuczynienia, renty. Wskazują przy tym na różnego rodzaju konsekwencje szczepień: od paraliżów konkretnych części ciała po trwałe uszczerbki na zdrowiu, jak np. utrata wzroku.

Na pewno echa pandemii wirusa SARS CoV-2 będą wybrzmiewać w społeczeństwie przez wiele lat, to natomiast z jaką intensywnością, zależy po części wyłącznie od nas samych.